ΕΦΗΒΕΙΑ

Κατά την εφηβική ηλικία το σώμα σου αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και ο μεταβολικός σου ρυθμός είναι ιδιαίτερα αυξημένος. Οι όροι μεταβολισμός και μεταβολικός ρυθμός χρησιμοποιούνται συχνά από τους διατροφολόγους και σίγουρα θα τους έχεις ακούσει πολλές φορές. Τι σημαίνει όμως “μεταβολισμός”; 

Ο μεταβολισμός ή πιο σωστά βασικός μεταβολισμός, είναι η διαδικασία κατά την οποία το σώμα χρησιμοποιεί  τις θρεπτικές ουσίες από τις τροφές και το νερό, και με τη συμμετοχή οξυγόνου, παράγει την ενέργεια που χρειάζεται το σώμα σου για να λειτουργήσει.

Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός μπορεί να μετρηθεί μόνο όταν είμαστε σε κατάσταση ηρεμίας. Η μέτρηση αυτή μας δείχνει πόση ενέργεια (θερμίδες)  χρειάζεται το σώμα σου για λειτουργίες όπως η αναπνοή, η κυκλοφορία του αίματος, η αναπαραγωγή των κυττάρων, η ρύθμιση των ορμονών και η διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να καθορίσουν το βασικό μεταβολικό ρυθμό σου

• Η ηλικία:Ο βασικός μεταβολισμός είναι ιδιαίτερα αυξημένος τα δυο πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου, όπως επίσης, κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Αντίθετα, έχει βρεθεί ότι μετά την ηλικία των τριάντα επιβραδύνεται περίπου έως και 5% για κάθε δεκαετία.

• Η μυϊκή μάζα: Όσο περισσότερη μυϊκή μάζα υπάρχει σε έναν οργανισμό, τόσο περισσότερες καύσεις είναι σε θέση να κάνει. Τα αγόρια έχουν περισσότερο μυϊκό ιστό σε σύγκριση με τα κορίτσια, επομένως κάνουν περισσότερες καύσεις ακόμα και σε κατάσταση ηρεμίας. Όσο πιο υψηλός είναι ο μεταβολισμός σου, τόσο πιο πολλές θερμίδες μπορείς να προσλαμβάνεις χωρίς να παίρνεις βάρος. Μια λιπομέτρηση μπορεί να δείξει το ποσοστό του λιπώδους και μυϊκού σου ιστού, άρα και το ρυθμό του μεταβολισμού σου.

• Το φύλο:Οι γυναίκες έχουν 5-10% χαμηλότερο μεταβολισμό από τους άντρες του ίδιου βάρους και ύψους, διότι έχουν περισσότερο λιπώδη ιστό. Επομένως, σε μια προσπάθεια απώλειας βάρους, τα κορίτσια δεν χάνουν τα ίδια κιλά με αγόρια ανάλογης ηλικίας, βάρους και ύψους. Γι αυτό τον λόγο, το κάθε πρόγραμμα διατροφής θα πρέπει να είναι προσωπικό, σχεδιασμένο σύμφωνα με τις προσωπικές σου ανάγκες.

• Η επιφάνεια σώματος:Τα μικρόσωμα άτομα τείνουν να έχουν υψηλότερο μεταβολισμό και αυτό συμβαίνει διότι τα μεγαλόσωμα άτομα χάνουν σημαντικά ποσά ενέργειας από το σώμα τους και γι αυτό έχουν μεγαλύτερες ενεργειακές απαιτήσεις. Επομένως, δυο γυναίκες ίδιου βάρους, ίδιας ηλικίας αλλά διαφορετικού ύψους θα έχουν διαφορετικές τιμές βασικού μεταβολισμού και διαφορετικές ενεργειακές απαιτήσεις. Συνεπώς, η διατροφική αντιμετώπιση θα πρέπει να είναι διαφορετική.

• Η απώλεια βάρους: Έρευνες έχουν δείξει ότι σε ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους παρατηρείται μια σταδιακή μείωση του ρυθμού απώλειας με το πέρας των ημερών και μια μείωση του μεταβολισμού λόγω της απώλειας μυϊκού ιστού. Όταν ο οργανισμός αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει έλλειψη τροφής τότε προσπαθεί να κάνει οικονομία και μειώνει σημαντικά τις καύσεις του. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε δίαιτες με πολύ χαμηλή πρόσληψη τροφής, όπου συνήθως επιλέγουν κορίτσια στην ηλικία σου επειδή νομίζουν ότι θα δουν γρήγορα το βάρος τους να μειώνεται.

• Η φυσική δραστηριότητα: Όταν ο ανθρώπινος οργανισμός είναι δραστήριος, διατηρεί σε καλά επίπεδα τη μυϊκή του μάζα, κάτι που οδηγεί και στην αύξηση του βασικού μεταβολισμού.

• Οι ορμονικοί παράγοντες: Καταστάσεις όπως ο υποθυρεοειδισμός και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών επιβραδύνουν τον βασικό μεταβολικό ρυθμό. Καλό θα ήταν να γίνονται γενικές εξετάσεις και έλεγχος για τις θυρεοειδικές ορμόνες πριν ξεκινήσεις ένα πρόγραμμα διατροφής. 

• Οι τροφές που αυξάνουν τον μεταβολισμό:Ορισμένα πικάντικα τρόφιμα όπως το τσίλι, το πράσινο και κόκκινο πιπέρι και οι καυτερές πιπεριές φαίνεται να αυξάνουν προσωρινά τις καύσεις, αυξάνοντας ταυτόχρονα το αίσθημα του κορεσμού. Επίσης, το πράσινο και μαύρο τσάι, περιέχουν κατεχίνες, που διεγείρουν το μεταβολισμό και αυξάνουν την κινητοποίηση του λίπους, δηλαδή τη λιπόλυση.

Γνωρίζοντας λοιπόν, όλες τις παραπάνω παραμέτρους που επηρεάζουν τον μεταβολισμό σου, χρειάζεται να  ακολουθήσεις τα σωστά βήματα για να ενεργοποιήσεις τον μεταβολισμό σου.

Να θυμάσαι να μην ταλαιπωρείς τον οργανισμό σου με υποθερμιδικές δίαιτες ή με δίαιτες που ακολουθούνται χωρίς τη συμβουλή ειδικού, με αμφίβολα αποτελέσματα για την υγεία σου και το σώμα σου.

Με τη συνεργασία:

Μαρία Σκούρα, Διατροφολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης, Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής