ΕΦΗΒΕΙΑ

Η «καλή» και  η «κακή»  χοληστερίνη

Μαρία Σκούρα

Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί τα ποσοστά των ατόμων που έχουν υψηλή χοληστερίνη ακόμα και στα παιδιά και τους εφήβους. Αυτό μάλλον σε ένα μεγάλο βαθμό, οφείλεται στις διατροφικές συνήθειες της ελληνικής οικογένειας. Οι έφηβοι όμως, έχουν την δυνατότητα να ενημερώνονται σωστά προκειμένου να αποφύγουν τα διατροφικά λάθη των γονέων τους και να διατηρούν την χοληστερίνη στα κατάλληλα για τον οργανισμό τους επίπεδα.

Η χοληστερίνη είναι ένα είδος λιπιδίου που υπάρχει στο αίμα και σε όλα τα κύτταρα του σώματος σου. Είναι απαραίτητο συστατικό αφού χρησιμοποιείται για το σχηματισμό των κυτταρικών μεμβρανών, μερικών ορμονών και άλλων ιστών. Όταν τα επίπεδά της όμως, ανέβουν σε υψηλά επίπεδα, μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα αγγεία και προβλήματα στη καρδιά και το κυκλοφοριακό σύστημα.

Η χοληστερίνη έχει δύο πήγες, η μία είναι η διατροφή και η άλλη το ίδιο το σώμα σου. Παράγεται από το συκώτι για να καλύψει κάποιες από τις ανάγκες του σώματος, αλλά λαμβάνεται και από τη διατροφή αφού περιέχεται σε τρόφιμα ευρείας κατανάλωσης όπως κρέατα, αυγά, πουλερικά, ψάρια, θαλασσινά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι φυτικές τροφές, όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, δεν περιέχουν χοληστερίνη. Αυτό λοιπόν που μπορεί να μειώσει τις τιμές της, αν χρειάζεται, είναι η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες.

Υπάρχουν δύο είδη λιπιδίων που συνθέτουν τη χοληστερίνη:

• Η χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνη (Low Density Lipoprotein- LDL) ή κακή χοληστερίνη

• Η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνη (High Density Lipoprotein – HDL) ή καλή χοληστερίνη

Υψηλές τιμές της LDL χοληστερίνης μπορούν να σχηματίσουν χοντρές, σκληρές εναποθέσεις (πλάκες) που φράζουν τις αρτηρίες και προκαλούν τη στένωση τους (αθηροσκλήρωση) αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού. Αυτός είναι ο λόγος που η LDL χοληστερίνη ονομάζεται και  «κακή» χοληστερίνη.

Η δουλειά της HDL είναι σαν έναν οδοκαθαριστή ή μία μορφή καθαρισμού της χοληστερόλης που δημιουργεί πλάκες στα τοιχώματα των αρτηριών. Βοηθάει στη μείωση της LDL χοληστερόλης στο αίμα. Γι’ αυτό το λόγο η HDL  ονομάζεται συχνά «καλή» χοληστερόλη.

Στο πίνακα που ακολουθεί μπορείτε να δείτε τις επιθυμητές ή μη τιμές χοληστερίνης στο αίμα. 

Φυσιολογικές τιμές χοληστερίνης

Ολική χοληστερόλη
Mg/dL*	Τι σημαίνει η τιμή σας
<200	Επιθυμητή
200-239	Οριακά υψηλή
>240	Υψηλή
LDL («κακή») χοληστερόλη
Mg/dL	Τι σημαίνει η τιμή σας
<100	Επιθυμητή
100-129	Σχεδόν επιθυμητή
130-159	Οριακά υψηλή
160-189	Υψηλή
>190	Πολύ υψηλή
HDL («καλή») χοληστερόλη
Mg/dL	Τι σημαίνει η τιμή σας
<40	Χαμηλή
>60	Υψηλή
* Χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο

 

Οι κύριες πηγές κακής χοληστερίνης είναι τα λιπαρά κρέατα, το βούτυρο, τα επεξεργασμένα τρόφιμα με λίπος όπως μπισκότα, τσιπς, κρουασάν, γλυκά και τηγανιτές τροφές. Όλα τα παραπάνω τρόφιμα θα πρέπει να αποφεύγονται αν ο στόχος είναι να μειωθούν τα επίπεδα της LDL  χοληστερίνης.

Όσο υψηλότερη είναι η τιμή της HDL χοληστερίνης τόσο το καλύτερο. Όμως τι μπορεί να ανεβάσει τις τιμές της στο αίμα;

Η απώλεια βάρους. Η παχυσαρκία παράλληλα με την αύξηση της κακής (LDL) χοληστερίνης προκαλεί και ελάττωση της καλής (HDL). Έτσι η απώλεια του επιπλέον βάρους και ιδιαίτερα του λίπους της κοιλιάς μπορεί να επιφέρει αύξηση της καλής χοληστερίνης.

Η άσκηση. Η άσκηση και ιδιαίτερα η αερόβια προκαλεί αύξηση της καλής χοληστερίνης. Στην κατηγορία της αερόβιας άσκησης ανήκουν το βάδισμα, το ελαφρύ τρέξιμο και το ποδήλατο.

Τα μονο – ακόρεστα λίπη στη διατροφή. Τα φυτικά λάδια γενικά είναι οι καλύτεροι εκπρόσωποι των μονοακόρεστων. Αντί του βουτύρου, το ελαιόλαδο που είναι και απαραίτητο συστατικό της μεσογειακής δίαιτας θα πρέπει να κυριαρχεί.

Η αποφυγή των trans λιπών. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα όπως μπισκότα, γλυκά, τσίπς, κρουασάν κα, είναι κύριες πηγές τέτοιων λιπαρών.  Η αποφυγή των trans λιπών δεν επιφέρει μόνον αύξηση της καλής χοληστερίνης αλλά ελαττώνει εντυπωσιακά και την κακή χοληστερίνη.

Προσθήκη φυτικών ινών στο διαιτολόγιο. Οι διαλυτές φυτικές ίνες στα φρούτα, τα λαχανικά και γενικότερα στα φυτικά προϊόντα έχουν αναμφισβήτητη επίδραση στην αύξηση της καλής χοληστερίνης.

Μαρία Σκούρα

Διατροφολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης

Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής