«Ο Ειρήνη είναι μια έφηβη 11 ετών με φυσιολογική νοημοσύνη. Στο σχολείο ο δάσκαλος αναφέρει πως συχνά είναι αφηρημένη, κοιτάει έξω από το παράθυρο ή έχει απλανές βλέμμα. Ωστόσο, κάποιες φορές απαντάει σωστά στις ερωτήσεις, αλλά συχνά δεν παρακολουθεί το μάθημα. Άλλες φορές ψάχνει την τσάντα της ή γυρίζει την πλάτη στον πίνακα και μιλάει με την συμμαθήτριά της. Δεν είναι συνεπής και στα διαγωνίσματα κάνει συχνά λάθη απροσεξίας. Στο διάλειμμα, ενώ έχει φίλες, μπορεί να τσακώνεται ή να παρεξηγείται εύκολα μαζί τους. Οι γονείς περιγράφουν την Ειρήνη ως ένα παιδί που αδιαφορεί για τα πάντα. Είναι αδύναμη μαθήτρια και αρνητική στην καθημερινή μελέτη. Πιστεύουν ότι είναι “τεμπέλα” και “αδιάφορη”. Συχνά ξεχνάει βιβλία και τετράδια στο σπίτι. Δεν έχει αίσθηση του χρόνου και “χαζεύει” καθώς ετοιμάζεται το πρωί για το σχολείο. Ξεχνάει τις υποχρεώσεις της, είναι ανοργάνωτη και πολλές φορές χάνει τα προσωπικά της αντικείμενα. Ωστόσο, μπορεί να ασχολείται για ώρες με τις δραστηριότητες που την ενδιαφέρουν».
Τα παιδιά και οι έφηβοι με μαθησιακές δυσκολίες και/ή διάσπαση προσοχής – υπερκινητικότητα έχουν φυσιολογική νοημοσύνη και εκδηλώνουν διαταραχή σε μια ή περισσότερες από τις ψυχολογικές διαδικασίες που σχετίζονται με την κατανόηση ή χρήση του προφορικού και γραπτού λόγου. Αυτές αφορούν τις διαταραχές των ικανοτήτων της ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων, αδυναμία συγκέντρωσης και διατήρησης της προσοχής, υπερκινητική και παρορμητική συμπεριφορά. Οι επιδόσεις των εφήβων με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι κατώτερες από τις αναμενόμενες σε σχέση με τη χρονολογική τους ηλικία και επηρεάζουν σημαντικά την σχολική μάθηση και την καθημερινή τους ζωή.
Συνήθη γενικά χαρακτηριστικά των παιδιών με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες
• Δυσκολία προσανατολισμού στο χώρο και το χρόνο
• Αδυναμία ικανότητας διατήρησης της προσοχής για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, παρορμητικότητα, υπερκινητικότητα
• Μικρής διάρκειας βραχυπρόθεσμη μνήμη
• Περιορισμένο λεξιλόγιο, λάθη συντακτικά ή στη σημασία των λέξεων
• Έλλειψη οργάνωσης στη μελέτη και τον προσωπικό χώρο
• Δυσκολίες στην αντίληψη της διαδοχής και στην αλληλουχία
• Δυσκολίες στην αντίληψη του φωνολογικού επιπέδου της γλώσσσας
• Δυσκολίες οπτικής και ακουστικής μνήμης
• Δυσκολία στη διάκριση αριστερού- δεξιού
• Αποδιοργάνωση σε κλίμα άγχους και έντασης
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Στην εφηβεία τα παιδιά με δυσκολίες στην ανάγνωση, συχνά δίνουν την εντύπωση ότι έχουν ξεπεράσει αυτές τις δυσκολίες, καθώς είναι σε θέση να διαβάζουν αρκετά καλά τα κείμενα που συναντούν. Ωστόσο, ο αργός ρυθμός ανάγνωσης, σε αυτήν την ηλικία και η έλλειψη ακρίβειας στην αναγνώριση λέξεων μπορεί να αποτελεί ένα από τα συμπτώματα των δυσκολιών στην ανάγνωση. Οι έφηβες με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες συνήθως, βιώνουν έντονα την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου. Για το λόγο αυτό οι καθημερινές τους εμπειρίες συχνά τις οδηγούν σε εκδηλώσεις θυμού και ανυπακοής, με αποτέλεσμα να θεωρούνται από γονείς και εκπαιδευτικούς ότι παρουσιάζουν πολύ περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά. Επιπρόσθετα, συχνά παρουσιάζουν μειωμένο κίνητρο για μάθηση και σχηματίζουν χαμηλό επίπεδο αυτοεκτίμησης. Έχει παρατηρηθεί πράγματι, ότι οι έφηβες με μαθησιακές δυσκολίες σχηματίζουν αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους συνολικά, αλλά και συγκεκριμένα για τις ικανότητές του τόσο στο μαθησιακό όσο και στον κοινωνικό τομέα.
Για το λόγο αυτό είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών. Παρά το γεγονός ότι οι μαθησιακές δυσκολίες δεν μπορούν να αποκατασταθούν πλήρως, η εξέλιξη τους μπορεί να είναι πολύ καλύτερη. Αρκετές έρευνες φανερώνουν ότι τόσο οι έφηβοι όσο και τα μικρότερα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι δυνατόν να βελτιωθούν σημαντικά μετά την ένταξή τους σε ειδικό θεραπευτικό πρόγραμμα.
Δεν είναι βέβαιο πως, μια έφηβη που εμφανίζει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, έχει μαθησιακές δυσκολίες. Ωστόσο, εάν έχετε ενδείξεις ότι η κόρη σας παρουσιάζει κάποια από τις παραπάνω δυσκολίες, χρειάζεται να το διερευνήσετε κάνοντας μια μαθησιακή αξιολόγηση και να λαμβάνοντας άμεσα κατάλληλη φροντίδα και βοήθεια. Στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», υπάρχει Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο για την διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών. Μπορείτε να απευθυνθείτε εκεί για μια μαθησιακή αξιολόγηση και οι ειδικοί θα σας κατευθύνουν περαιτέρω εάν χρειάζεται η έφηβη να παρακολουθήσει κατάλληλα διαμορφωμένα προγράμματα αντιμετώπισης των μαθησιακών δυσκολιών.
Με τη συνεργασία:Βασιλική Δημητρακοπούλου, Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης, Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής
Άρτεμις Τσίτσικα, Επικ. Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής, Επιστ. Υπεύθυνος Προγράμματος «ΠΡΟΛΗΨΗ» Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής