Η εφηβεία είναι η ηλικιακή φάση μεταξύ11-19 ετών περίπου. Κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά των εφήβων σε αυτή τη φάση είναι: ο πειραματισμός, η περιέργεια, η προσκόλληση στον παρόντα χρόνο που σημαίνει ότι δεν αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των πράξεών τους στο μέλλον, οι συμπεριφορές υψηλού κινδύνου και η πρόκληση της γονεϊκής εξουσίας.
Όπως στον φυσικό κόσμο οι έφηβοι μπορεί να αντιμετωπίσουν κινδύνους, κίνδυνοι προκύπτουν και στον διαδικτυακό κόσμο. Το διαδίκτυο είναι ένα καταπληκτικό εργαλείο το οποίο ωστόσο χρειάζεται καθοδήγηση στη χρήση του, καθώς δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η ανάπτυξη των εφήβων, με αποτέλεσμα να είναι πιο ευάλωτοι.
Σύμφωνα με Πανευρωπαϊκές έρευνες (EU kids Online, Eu Net ADB), οι κίνδυνοι που μπορεί να συναντήσουν τα έφηβα κορίτσια στο διαδίκτυο είναι:
Η έκθεση των προσωπικών τους δεδομένων, με αποτέλεσμα την πιθανά κακόβουλη εκμετάλλευσή τους.
Η έκθεση των προσωπικών δεδομένων των έφηβων κοριτσιών στο διαδίκτυο μπορεί να οδηγήσει σε:
• Διαδικτυακή παρενόχληση (cyber bullying)
• Διαδικτυακή αποπλάνηση (grooming)
• Ανήλικη πορνογραφία
Η έκθεσή τους σε ακατάλληλο περιεχόμενο (πορνογραφικό, βίαιο, ρατσιστικό)
Μια άλλη διαδικτυακή πρόκληση αφορά την έκθεση των εφήβων σε ιστοσελίδες σεξουαλικού περιεχομένου. 58.8% των εφήβων έχει εκτεθεί σε σεξουαλικό περιεχόμενο, ενώ 18.4% των εφήβων που εκτέθηκαν σε σεξουαλικό περιεχόμενο, δηλώνουν ότι αυτή η εμπειρία ήταν τραυματική. Έχει φανεί ότι η συχνή χρήση πορνογραφικού υλικού επηρεάζει την ψυχοκοινωνική υγεία των εφήβων.
Η διαδικτυακή παρενόχληση (Cyber bullying)
Διαδικτυακή παρενόχληση (cyber bullying) θεωρούνται οι παρακάτω ενέργειες:
• Η έφηβη λαμβάνει ενοχλητικά, προσβλητικά ή απειλητικά μηνύματα
• Ενοχλητικά μηνύματα που αφορούν την έφηβη στέλνονται σε άτομα του κοινωνικού της περιβάλλοντος με σκοπό την αρνητική της έκθεση.
• Η έφηβη λαμβάνει άσεμνο υλικό κατά τις συνομιλίες
• Η δημιουργία ενός ψεύτικου προφίλ για την έφηβη με εξευτελιστικές πληροφορίες, το οποίο έχουν φτιάξει άλλοι.
• Δημοσίευση προσωπικού υλικού της έφηβης στο διαδίκτυο χωρίς την άδειά της.
• Αυθαίρετη εξαίρεση της έφηβης από μία διαδικτυακή δραστηριότητα με τους «φίλους» της.
H συναναστροφή με αγνώστους αμφιβόλων προθέσεων
Ένα άλλο θέμα που ανησυχεί πολύ τους γονείς για την ασφάλεια των κοριτσιών είναι η συνάντηση με αγνώστους (εικονικούς φίλους) από το διαδίκτυο. Μια τέτοια συνάντηση ενέχει τον κίνδυνο μιας ενδεχόμενης εκμετάλλευση-κακοποίησης στο φυσικό κόσμο. Σύμφωνα με έρευνες 63% των εφήβων επικοινωνούν με αγνώστους on-line, ενώ 45,7% από αυτούς συνάντησαν στο φυσικό κόσμο κάποιον που γνώρισαν μέσω διαδικτύου.
Πιο συγκεκριμένα, μελέτη (EU Kids Online, 2009) ανάμεσα σε γονείς εφήβων που έχουν γνωρίσει κάποιον διαδικτυακά και τον συνάντησαν στο φυσικό κόσμο, αναφέρει ότι:
-28% , γνώριζαν για τη συνάντηση
-61% το παιδί τους δεν έχει συναντηθεί ποτέ με κανέναν
– 11% δεν γνωρίζουν εάν έχει συμβεί κάτι τέτοιο.
Η κατάχρηση του διαδικτύου – συμπεριφορές εξάρτησης
Οι συμπεριφορές εξάρτησης στο διαδίκτυο είναι ένα άλλο πολύ σημαντικό πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα έφηβα κορίτσια στο διαδίκτυο. Πρόκειται για την απώλεια ελέγχου σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου με αποτέλεσμα αρνητικές συνέπειες στον πραγματικό κόσμο. Η υπερβολική ενασχόληση της εφήβου με το διαδίκτυο χωρίς οριοθέτηση δυνητικά στο μέλλον μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση.
Είναι σημαντικό να υπάρχει ισορροπία μεταξύ της ενασχόλησης με το διαδίκτυο και των δραστηριοτήτων στον πραγματικό κόσμο. Οι γονείς χρειάζεται να γεμίζουμε τον ελεύθερο χρόνο των εφήβων με εποικοδομητικές δραστηριότητες, προκειμένου να μην νιώθουν συχνά αισθήματα ανίας και να καταφεύγουν συχνά στο διαδίκτυο.
Να θυμάστε ότι οι έφηβοι 15-17 ετών είναι οι πλέον ευαίσθητοι στον διαδικτυακό κίνδυνο. Δεν υπάρχει τεχνικός τρόπος προστασίας για τις ηλικίες αυτές. Η διαδικτυακή ασφάλεια των εφήβων κοριτσιών εξαρτάται κυρίως από την οικογένεια και το σύστημα εκπαίδευσης.
Σε περίπτωση που το παιδί σας αντιμετωπίζει οποιοδήποτε θέμα με το διαδίκτυο, μπορείτε να απευθυνθείτε στην τηλεφωνική γραμμή της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής κλινικής, Πανεπιστημίου Αθηνών, Μ.Ε.Υποστηρίζω: 8001180015 χωρίς χρέωση.
Με τη συνεργασία:Βασιλική Δημητρακοπούλου, Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης, Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής